Terugkeer van oude bekenden
Dankzij de heraanleg van de oevers keren - voor Brussel - zeldzame vogels terug naar het gebied, zoals de woudaap (een minuscule reiger) en de dodaars (een eend die goed ontwikkelde watervegetatie nodig heeft).
De vijvers van Watermaal-Bosvoorde
De vijvers van Watermaal-Bosvoorde maken onderdeel uit van een erkend Natura-2000 gebied. Het gebied werd de afgelopen decennia terug omgevormd naar een natuurlijk park. De focus ligt op natuurbehoud en op de ontwikkeling van de flora en fauna. Rond de vijvers zijn wijde grasvlakten te vinden, met hier en daar een alleenstaande boom of oude boomgaard. Het landschap bestaat verder voornamelijk uit struiken en kleine dichte beplanting. De ideale omgeving voor de talloze dieren die hun thuis hebben gevonden in het gebied.
Praktisch
| Locatie | Vuursteenweg, 1170 Watermaal-Bosvoorde |
| Sinds | Eind 19e eeuw |
Geschiedenis
Het gebied waar de vijvers van Bosvoorde zich in bevindt werd al sinds de Neolithische periode bewoond. De aanwezigheid van wild, bronnen, vijvers of moerassen die vermoedelijk boordevol vis zaten, maakten de plek bijzonder aantrekkelijk. Het nabijgelegen vuurkeiendomein heeft zijn naam dan ook te danken aan de ontdekking van een neolithische site, waar keramische scherven en tal van stenen overblijfselen gevonden werden.
In de loop van de middeleeuwen en de daaropvolgende jaren vielen de vijvers onder het gezag van verschillende hertogen. Particulieren konden de vijvers van Bosvoorde huren als visvijver. In ruil voor een jaarlijks quotum aan vis mochten zij het hele jaar door vissen in de vijvers. Bovendien moesten ze de oevers maaien en stonden ze in voor het onderhoud van de dijken en het uitbaggeren van de sloten.
Van visvijver naar natuurgebied
Op het einde van de 19e eeuw kocht Koning Leopold II de site van de vijvers. Hij wilde met zijn aankoop het natuurgebied van verkaveling redden. In de jaren ‘60 werd er wel een deel van de vijver opgeofferd worden voor de aanleg van de Vorsterielaan. Nadat de Koninklijke Schenking het gebied in beheer kreeg werd een deel ervan ingezet om de organisatie financiële inkomsten te bezorgen: het Vuurkeiendomein werd jarenlang verhuurd aan de Nationale Bank als plaats van ontspanning voor haar personeel.
Sinds 1999 wordt het verhuurd aan de COWB (Commission ornithologique de Watermael-Boitsfort), een non-profit die zich inzet voor natuurbehoud in het algemeen en vogels in het bijzonder. Zij vormden het gebied terug om in een natuurlijk park.
Flora en fauna
De vijvers van Bosvoorde hebben een rijke flora en fauna die nog steeds in ontwikkeling is. Op en aan het water vinden we talloze eendensoorten als de slobeend, mandarijneend en de kuifeend aan, evenals reigers, aalscholvers en futen. Tussen het riet vinden we ook de ijsvogel en waterhoen, die daar hun nesten bouwen.
In totaal werden er al meer dan 180 vogelsoorten waargenomen in het gebied. Zo verschuilen de grasmus en de grijze vliegenvanger zich bijvoorbeeld in de nieuwe hagen en worden er regelmatig vier soorten spechten in de bossen opgemerkt:
de zwarte specht (die we niet vaak in de hoofdstad te zien krijgen), de groene specht, de grote bonte specht en de kleine bonte specht.
Dankzij de speciale status als Natura 2000-beschermingszone kan ook de habitat van de bittervoorn beter beschermd worden. Dit is een kleine zoetwatervis die bedreigd wordt en voornamelijk in het water van de vijvers van Bosvoorde leeft. Ook is het de bedoeling om de rust-, voeder-, voortplantings- en overwinteringsplaatsen van tal van vleermuizen, zoals de langoor of de grootoor van Daubenton te bewaren.
Duurzame ontwikkeling
De COWB bedacht samen met Leefmilieu Brussel plannen om de natuur te stimuleren, het landschap te verbeteren en de site opnieuw open te stellen voor het grote publiek. Focus in hun plannen is ook het duurzaam ontwikkelen van de locatie, waarbij bijvoorbeeld het gebruik van pesticiden volledig verbannen wordt. Een gedifferentieerde aanpak zorgt ervoor dat het terrein zich snel en divers heeft kunnen ontwikkelen. Op zaterdagen is het gebied toegankelijk voor bezoekers.
De grasvelden worden niet meer netjes gemaaid, het gras mag weer op een natuurlijke manier groeien en inheemse planten krijgen voorrang.
De verticale oevers van de vijver werden heraangelegd waardoor een natuurlijke oeverbegroeiing vormde, wat de terugkeer inluidde van een aantal - voor het gebied - zeldzame vogels.
Om de fauna beter te beschermen worden stapels dood hout achtergelaten die als schuilplaats kunnen dienen voor bijvoorbeeld egels. Voor vleermuizen werden er nestkastjes en ondergrondse schuilplaatsen toegevoegd.
De afsluitingen rond de site zorgen ervoor dat de verschillende dieren zich veilig kunnen verplaatsen, en voor de kippen werd een vosveilig kippenhok gerealiseerd.
Samenwerkende Natuurorganisaties
De vijvers van Watermaal-Bosvoorde worden beheerd door het CWOB, maar zij werken daarin nauw samen met Leefmilieu Brussel, die verantwoordelijk zijn voor veel van de parken rond Brussel. Tot twee keer per jaar krijgen zij hulp voor het onderhoud van een sociaal tuinbedrijf dat werkt met mensen met financiële problemen of met een beperking. De rest van het onderhoud wordt gedaan door het CWOB.
De COWB organiseert rondleidingen en observaties en geeft trainingen over duurzaamheid en natuurbeheer in samenwerking met andere natuurorganisaties. Ook werken ze samen met het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen voor observaties naar vogelmigratie. Het domein ligt namelijk aan het begin van de Woluwevallei, een belangrijke migratiecorridor voor trekvogels.
