Het Park, schatkamer van biodiversiteit
Het Koninklijk Domein van Laken speelt een essentiële rol voor de biodiversiteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Uniek ecosysteem
Inderdaad, door zijn geografische ligging ten noorden van Brussel, de nabijheid van verschillende groene ruimtes (Park van Laken, Sobieski Park, Osseghem Park, Tuinen van de Bloemist, Koloniaal Tuin, 21 juli-square), zijn omvang en zijn rust, is het veel meer dan alleen een groene ruimte: het is een uniek ecosysteem, dat een zeldzame en kwetsbare biodiversiteit herbergt.
Ontwikkelingszone
Het Koninklijk Domein van Laken vormt een essentiële schakel in het netwerk van beschermde gebieden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Inderdaad, binnen een straal van 5 km rond het Domein bevinden zich 6 van de 14 Brusselse natuurreservaten en 2 aangewezen bosreservaten.
Op voorwaarde dat er een aangepaste aanpak wordt gevolgd, zoals nu het geval is, wordt het gehele Domein als een «ontwikkelingszone» beschouwd: een gebied met een goed ecologisch potentieel.
Het Domein heeft een bijzondere waarde voor de biodiversiteit, omdat het verschillende ecosystemen met elkaar verbindt en daardoor wordt geteld door Leefmilieu Brussel als «groene netwerk».
Zeldzame soorten
De ecologische rijkdom van de site is ook te danken aan de verscheidenheid aan milieus binnen het Domein (vijvers, weiden, rietlanden, loofbossen, gemengde bossen, ondergroei, enz.).
De diversiteit aan niches biedt de soorten verschillende mogelijkheden voor leefomgevingen en nestplaatsen.
Het Koninklijk Domein van Laken herbergt talrijke vogelsoorten, zowel gewone als zeldzame, broed- of doortrekkende soorten, die profiteren van de beschermde omgeving die gunstig is voor broeden, ontwikkeling of als rustplaats en voedselbron.
Het Domein biedt vandaag een groot potentieel voor het ontwikkelen van groene-en blauwe netwerken, met zeldzame soorten zoals:
- Voor planten: Scilla bifolia of Ophioglossum vulgatum,
- 8 variëteiten van endemische orchideeën,
- Voor vleermuizen: Myotis dasycneme,
- Voor vogels: Dodaars, Knobbelzwaan, Purperreiger, Wespendief, Aalscholver, Appelvink, Kuifmees, Cetti’s Zanger, Bosuil, Kleine Bonte Specht, IJsvogel, Kramsvogel, Grote Lijster, Houtsnip, Kleine Karekiet, om er maar enkele te noemen.
Het Domein speelt ook een cruciale rol als verbindende factor tussen verschillende habitattypes.
Het doel is om de ecologische verspreiding van dit buitengewone gebied als een plaats van instandhouding en ontwikkeling voor inheemse diersoorten en -planten te waarborgen.
Onze richtlijnen
Samenwerking met universiteiten, wetenschappers en vrijwilligers
De Koninklijke Schenking werkt al jarenlang samen op de site van Laken met verschillende universiteiten, ornithologen, dendrologen, vrijwilligers, Natagora, Leefmilieu Brussel en Natuurpunt om de soortenpopulaties te volgen en de aanbevolen aanpassingen uit te voeren om de aanwezige soorten in stand te houden en hun leefomstandigheden te verbeteren.
Bewustwording en opvoeding
Het Koninklijk Domein van Laken is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een erkende plek voor het ontdekken van biodiversiteit voor scholieren in de regio.
Deze bezoeken en educatieve activiteiten voor 10-12-jarigen richten zich op biodiversiteitsconcepten en de habitats die te vinden zijn in het Koninklijk Domein van Laken.
Tijdens de tijdelijke openstelling van de Koninklijke Serres voor het publiek in het voorjaar is er bovendien een route die bezoekers een zicht biedt op het Park zonder de natuurlijke ecosystemen te verstoren.
Verantwoorde benadering
Omdat het Koninklijk Domein van Laken een privé domein is, valt het niet onder de voorschriften voor Brusselse parken.
Toch hanteert de Koninklijke Schenking al meer dan tien jaar een «geen pesticiden»-beleid binnen het Domein. Sinds 2019 worden er geen onkruidverdelgers meer gebruikt. Onkruid op paden wordt verwijderd met stoom of aan de hand van thermische platen.
Beheer- en inrichtingsplan
Het huidige Koninklijk Domein van Laken is het resultaat van eeuwen van aanleg, wat het een belangrijke erfgoedwaarde en historische uitstraling geeft.
Het Park van het Koninklijk Domein van Laken wordt beheerd volgens een gedifferentieerd beheerplan dat de diversificatie van de verschillende ruimtes bevordert, met de nadruk op biodiversiteit en zonder pesticidengebruik.
Regionale, Europese en mondiale programma’s
Wist u dat het Koninklijk Domein van Laken deelneemt aan verschillende programma’s voor de instandhouding van biodiversiteit op regionaal, Europees en mondiaal niveau, zoals de Europese Habitatrichtlijn (92/43/EEG), die streeft naar de instandhouding van natuurlijke habitats (natte gebieden, weiden en bossen) en de wilde flora en fauna?
Het feit dat het Koninklijk Domein van Laken deel uitmaakt van het Natura 2000-netwerk toont zijn significante rol voor de instandhouding van unieke ecosystemen op lokaal en Europees niveau.
De ornithologische gegevens van het Koninklijk Domein van Laken zijn van essentieel belang voor de inventaris van de avifauna die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aanwezig is.
Sinds 1965 voeren honderden ornithologen wereldwijd de "Wintertelling van Watervogels" uit.
De tellingen worden tegelijkertijd uitgevoerd op een datum die zo dicht mogelijk bij de 15e van november en januari ligt.
Sinds enkele jaren verwelkomt de Koninklijke Schenking op haar site in Laken ornithologen en vrijwilligers die deelnemen aan deze tellingen en observaties.
De compilatie van deze gegevens stelt ons in staat om de evolutie van watervogels in de winter bij te houden en de effecten van klimaatverandering of bepaalde veranderingen in de waterkwaliteit te benadrukken.
In het Park komen veel bedreigde soorten voor in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waaronder de grijze reiger, de Kuifmees en de Bonte Specht, die daar broeden, evenals de Rietzanger, de Tafeleend en de Slobeend.
Gegevens verzameld in het voorjaar/zomer van 2023 geven aan dat er 64 broedende en 17 niet-broedende soorten aanwezig zijn.
Het Domein huisvest al decennia een van de grootste kolonies van grijze reigers van het land. Het behoud van deze kolonie is essentieel voor het voortbestaan van de soort in het Brussels Gewest. Dit geldt ook voor de kolonie van grote aalscholvers.
En de eenden? Er worden niet minder dan 5 soorten geteld.
En wat kunnen we zeggen over de kwaliteit van de wetlands? De aanwezigheid van de ijsvogel geeft ons het antwoord. Deze krachtige kleine zanger met heldere kleuren, wiens snelheid kan oplopen tot 80 km/u in een rechte lijn, vliegt razendsnel vlak boven het water en is inderdaad een natuurlijk bio-indicator van de hoge kwaliteit van een aquatisch milieu.
Zoogdieren
Er worden 8 beschermde soorten zoogdieren genoemd in de buurt van het Koninklijk Domein van Laken.
4 van deze soorten zijn vleermuizen, de groep onder de zoogdieren die het meest bedreigd is in Europa.
Patrimoniële flora
In de buurt van het Koninklijk Domein van Laken worden 17 soorten patrimoniale flora geregistreerd, waarvan er 16 een beschermingsstatus hebben:
Daslook, wilde hyacint, orchis militaris, gele lis, om er maar een paar te noemen.
De Belgische Dendrologische Vereniging heeft een inventarisatie uitgevoerd van de bomen in het Park.
Hun soort, grootte, geschatte leeftijd, gezondheid.
Boomsoorten worden zorgvuldig gekozen op basis van hun lichtintensiteit of zeldzaamheid.